Diş hekimi korkusu; psikolojik olarak, diş hekimine gitmekten korkma veya hoşlanmama ve kişinin kendi iç dünyasında oluşturduğu mantık dışı korkuları içerir. Günümüzde etkin lokal anestezilerin ve analjeziklerin kullanılmasına rağmen, halen birçok hasta diş hekimi korkusu taşımaktadır.

Diş hekimi korkusu, bazen kişinin psikolojik durumunu bozucu boyutlara varabilir. Öyle ki, diş ağrıları dayanılmaz hale gelmiş olmasına rağmen diş hekimine gitmeyen ya da gitmek

zorunda kaldığında kalp çarpıntısı, mide bulantısı ya da terleme gibi fiziksel reaksiyonlar gösteren kişilere rastlamak mümkündür.
Aslında diş hekiminden korkmak bir suç ya da ayıplanacak bir durum değil aksine böylesi durumları insanın doğal bir tepkisi olarak değerlendirmek ve ele almak daha doğrudur.

Diş hekimi fobisini yenmek için, işe “Korku” ve “Fobi” kavramlarını birbirinden ayırarak başlamak gerekir. Diş hekimi korkusu, insanoğlunun yaşadığı diğer tüm korkular gibi mantık dışı varsayımlara ya da yanlış duyumlara dayanıyor. Bu durum doğru yaklaşımlar ile aşılabilir bir doğal tepki sürecidir.

Diş hekimi fobisi ise, korkunun bir üst kademesi olarak adlandırılır. Kişi bu davranış şeklinde olaydan saklanır. Ciddi bir rahatsızlığı olsa bile sıkıntılarını bastırarak kendinden ve mevcut sorunundan kaçma eğilimi gösterir. Ancak maalesef bu kaçış eylemi, hastayı içinden çıkması çok daha güç bir duruma sokabilmektedir. Örneğin çoğu zaman kişinin problemi basit bir tedavi ile çözülebilecek durumdayken, diş sorunu daha komplike ve zahmetli bir tedavi gerektiren bir hale dönüşebilir. Ancak yine de, her fobide olduğu gibi, diş hekimi fobisini de doğru adımlarla geride bırakmak mümkün.

Diş hekimi fobisine neden olan faktörler 3 temel başlık altında toplanmaktadır. Birinci başlıkta, aileden, okuldan, iş yaşamından ya da kişinin sosyal hayatında yer alan diğer gruplardan aldığı yanlış duyumları kapsayan “Çevresel Faktörler” yer almakta. Yanlış duyumlar, kulaktan kulağa hızla geziyor. Böylece pek çok olay, kişiye abartılarak ya da yanlış ifade edilerek geri dönmekte, çocukta ya da yetişkin bireyde diş tedavilerine karşı olumsuz bir algı oluşmaktadır.

Olumsuz algıyı yaratan bir diğer faktör de “Yanlış Deneyimler” olarak adlandırılır. Yanlış deneyimlerin temelinde, hatalı ya da eksik diş hekimi uygulamaları yer alır. Bu noktada çocuğun ya da bireyin karakterine uygun bir diş hekimi seçmenin; sonrasında karşılıklı güvene ve samimiyete dayanan bir hasta-doktor ilişkisi kurmanın ve bu ilişkiyi güçlendirerek uzun süreli bir birlikteliğe dönüştürmenin önemi artmaktadır.

Diş hekimi fobisini yaratan olumsuz faktörlerden biri de ailelerin yanlış yönlendirmeleri, “Yaramazlık yapma seni dişçiye götürürüm!”, “Uslu dur yoksa doktor sana iğne yapar.”, “Yemeğini çabuk ye, yoksa dişini çektiririm!” benzeri korkutmalar ya da ‘cesur ol’ 'ne var korkacak 'gibi kelime ve ifadeler kullanarak duyguların reddedilmesine çocukluktan başlayarak, bireyin ömür boyu diş tedavisinden kaçmasına ve yaşam boyu bir fobiye sahip olmasına neden olmaktadır. Olası bir fobiyi aşmak için, kesinlikle bu tarz korkutmalardan kaçınmak ve böylesi bir yaklaşım içerisinde olanları uyarmak gerekmektedir.

Dünya nüfusunun %6 - %14'ü, sadece korku yüzünden diş hekimine gitmekten kaçınmaktadır. Çoğunlukla da bu endişenin temelinde iğneye ve acıya karşı duyulan korku vardır.

Hem hastanın hem de diş hekiminin psikolojik olarak kendilerini rahat hissedebilmeleri ve ağrısız bir tedavi için ilk şart; anestezidir. Böylece ağrı stresi yaşanmayıp, tedavi daha kısa sürede ve daha başarılı olur. Gelişen teknoloji hastaların ağrı duymaması için birçok alternatif sunmaktadır. Küçük müdahalelerde anesteziye (iğneye) gerek duyulmadan çalışmayı sağlayan lazer uygulamaları, diş hekimi korkusu olan her yaşta hastalar için tercih edilen bir tedavi şeklidir.

Diş hekimi korkusunu pekiştiren bazı filmler ve karikatürler de hastaları ön yargılı olmaya itmektedir. Genellikle mizah konusu olarak kullanılmasına karşın özellikle çocuklarda yanlış etkileri olabilmektedir. Bu nedenle bu tarzdaki film ve mizah anlayışından kaçınılmalıdır. Özellikle çocukların bu tür film ve dergilerden uzak tutulması gerekmektedir. Diş hekimi korkusunu artıran diğer faktörler ise; diş hekimi koltuğunda geriye doğru yatırılma, ellerin veya diğer diş aletlerinin ağzın içine sokulması, (özellikle de dişçilikte sıkça kullanılan delici aletin(sond)), iğne korkusu ve kullanılan aletlerin steril olmayacağı düşüncesiyle, HIV ve hepatit gibi bulaşıcı çeşitli hastalık ve mikropların kapılabileceği korkularından oluşabilir. Aslında bu korkular bir bakıma kabul edilebilir korkulardır ve kişinin bu tür korkular içinde olmasında kendine göre haklı nedenleri de bulunabilir. Bu korkuların yenilmesinde; seçilen diş hekimi ve çalışma ortamının hijyeni, kullandığı alet ve ekipmanlarının sterilizasyon-dezenfeksiyon zincirine uyumluluğu oldukça önemlidir. Aynı zamanda diş hekimi gelişen ve değişen teknolojiyi kullanarak hastayı rahatlatabilir, tedaviye motive edip, korkularını minimuma çekebilir. Ancak her şeye rağmen, yaşantımızda her zaman için dişçiye gitme olasılığımızın bulunduğu ve hoşlanmadığımız bu gibi durumlarla karşılaşmak zorunda kalabileceğimiz gerçeği göz ardı edilmemeli ve hoşumuza gitmese de günün birinde bu duruma katlanmak zorunda kalabileceğimiz unutulmamalıdır.
DENTAL KORKU İCİN NELER YAPILABİLİR?

Atılması gereken ilk adım diş hekiminden randevu alınırken bu korkudan söz edilmesi olacaktır bu durum randevu saatinin en uygun bir zaman için ayarlanmasını sağlayacak dolayısıyla randevu hem doktor hem de hasta için daha uygun bir hale getirilebilecektir.

İkinci olarak yapılması gereken, hastanın korkuları konusunda hekimiyle açık bir şekilde konuşmasıdır. Hasta, diş hekiminden neden korkuyor ve bu konuda neler yapılabilir? Korku ve kaynakları konusunda doktorla hastanın konuşması ve bu anlamda alınacak önlemlerin yanı sıra yapılabilecek değişiklikler konusunda ortak kararlar alınması korkunun yenilmesinde önemli yararlar sağlayacaktır.

Diş hekimi ve asistanının yumuşak bir biçimde teması, sıcak ve içten tavrının yanı sıra sakinleştirici konuşmaları, pis kokular ve yabancı kokular nedeniyle oluşan korkuları gidermede arama terapi kullanılması duyulan gerginliği gidermede yardımcı olacaktır. Tedavi sırasında yapılacak işlemler adım adım anlatılır ve ağrı duyulduğunda hastanın elini kaldırarak haber verilmesi istenilir. Böylece hastaya işlemin ağrı duyulduğu anda kesilebileceği garantisi verilerek korku azaltılabilir.

Çocukların diş hekimine alıştırılmaları için; küçük yaşlarda diş hekimine " tanışma " amacıyla götürülmeleri tavsiye edilir, hatta bu tanışmalar onların yaş günleri özel günlerine denk getirilebilir veya çok sevdiği bir yere gitmeden önce eğlence maksadıyla diş hekimine götürülebilirler. Böylece ilk deneyiminde çocuk ağrısız ve korkusuz bir gün geçirir. Daha sonraki seanslarda ise mümkün olduğunca ağrısız müdahaleler yapılmalıdır. Unutulmamalıdır ki çocuklar sadece canlarının yanıp-yanmadığını bilir. Olayları doğru bir şekilde yorumlayamazlar. Bu nedenle yapılacak tedavilerin zamana yayılarak yapılması, çocuğun diş hekimleri ile ilgili olumsuz izlenimler edinmemesini sağlar. Bunun sonucunda diş hekimi korkusunun geliştiği en önemli dönemler sağlıklı bir şekilde atlatılır

Her korku gibi, diş hekimi korkusu da yanlış öğrenmeler ve kötü tecrübeler üzerine dayalıdır ve aşılabilir. İlk adımı atmalı ve sorunlar büyümeden diş hekimi kontrollerinizi aksatmamalısınız...

Sağlıklı günler dileğiyle…